تمام آنچه که باید درباره هوش دیجیتال بدانید!

باتوجه به اینکه این روز‌ها خیلی از افراد در کار‌های روزانه خود از وسایل دیجیتالی استفاده می‌کنند، پیش‌بینی‌های حاصل آمده حاکی از آن است که در ده سال آینده بالاتر از نصف جمعیت جهان از اینترنت استفاده می‌کنند. در سال‌های کرونایی که استفاده از وسایل هوشمند بیشتر شد، کار با فضای مجازی نیز به مراتب بیشتر شد. به ویژه آنکه بسیاری از مشاغل به کار با وسایل الکترونیکی مانند لپتاپ و گوشی‌های هوشمند پرداختند. همینطور بسیاری از آموزش‌ها از طریق رسانه‌های مجازی صورت گرفت و این امر باعث شد تا کودکان و نوجوانان نیز وارد دنیای دیجیتال شوند.

هوش دیجیتال

در جهت تحول جهانی که با کرونا اتفاق افتاد، کودکان و نوجوانان نیز در معرض این تغییرات بوده‌اند. همانطور که می‌دانید استفاده از فضای مجازی مزایا و معایبی دارد. به ویژه آنکه این روز‌ها عضوی جدا ناپذیر از خانواده‌ها شده است. پس باید برای آن فرهنگ استفاده تعریف شود. همان طور که در زمان و رفت و آمد با کار کردن در فضای مجازی صرفه‌جویی شد، و خیلی از افراد در پوزیشن‌های کاری فریلنسری مشغول به کار شدند. خیلی از افراد که در گروه کودک و نوجوان هستند نیز دچار تحولات جدی شدند. مثلاً این دسته از افراد از سن پایین مجبور به کار با فناوری‌های نوین و دیجیتالی شدند و این استفاده منجر به یک استفاده افرطی شد. آن‌ها زمان زیادی را صرف این موضوع کرده‌اند و موجب بی‌تحرکی آن‌ها شده است. ضمن آنکه ارتباطات اجتماعی بیشتری در بستر رسانه‌های مجازی شکل گرفته است و خود یک مزیت است.

هوش دیجیتال کودک و نوجوان

اما کودکان و نوجوانان زمان زیادی را به نمایشگر دیجیتالی خود نگاه می‌کنند که منجر به آسیب‌های جدی بینایی می‌شود. هر چند که فضای مجازی می‌تواند بستری برای رشد و یادگیری باشد، و دنیایی برای سرگرم شدن و رشد باشد اما این فضا خطراتی را برای کودکان و نوجوانان دارد. خطراتی مانند: مزاحمت‌های سایبری، اعتیاد به تکنولوژی به ویژه تلفن‌های هوشمند، مواجه با مطالب خشن، ترسناک و غیراخلاقی، استفاده افراطی از فضای مجازی، کلاه‌برداری و سرقت اطلاعات.
این روز‌ها استفاده از فضای دیجیتال و رسانه‌های مجازی امری ضروری است و برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه شاید تنها راهکار استفاده از این فضا‌ها باشد. پس تمام آنچه که در این فضا لازم است محافظت کردن از کودکان و نوجوانان در برابر خطر‌های احتمالی می‌باشد. این محافظت می‌تواند در قالب تجهیز آنان به دانش در زمینه تکنولوژِ و فناوری‌های نوین باشد. که در یک تعریف کلی می‌توان نام آن را هوش دیجیتال (Digital intelligence) یا (DQ) گذاشت.

آموزش هوش دیجیتال به کودک و نوجوان

زمانی پیشرفت تکنولوژی می‌تواند خطر آفرین باشد که از نحوه کارکرد و نفوذ آن در زندگی اطلاعات کمی داشته باشید و یا حتی بی‌اطلاع باشید در نتیجه با آگاهی کم آن‌ها را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار بدهید و ناخواسته آن‌ها را مورد سوء استفاده‌های سایبری قرار خواهید داد. پس بهتر است در این زمینه مطالعات خود را کامل کنید. پیشگامان عرصه پژوهش سعی کرده است در این مقاله به بررسی کلی آن بپردازد.
در یک دسته‌بندی کلی می‌توان آموزش هوش دیجیتال به کودکان و نوجوانان را به دو دسته تقسیم کرد:

• اطلاعات و اعتماد دیجیتال: ایجاد مهارت‌هایی برای تمایز بین انواع اطلاعات نادرست، مثل اخبار جعلی، استراتژی‌های تهدید‌آمیز، ربات‌های گفتگو، مدل‌ها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی و غیره.
• مدیریت حریم خصوصی: آموزش در مورد قابلیت مشاهده اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی، مفاهیمی مانند هوش ارتباطات اجتماعی، رسیدگی به نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی آنلاین.

هوش دیجیتال یا (DQ) چیست؟

هوش دیجیتال مجموعه‌ای از توانایی‌های اجتماعی، روانی و تشخیصی است که افراد را قادر به رویارویی با چالش‌ها و انطباق با نیاز‌های زندگی دیجیتال می‌سازد. این توانایی‌ها به هشت حوزه به تقسیم می‌شود.

1. ۱- هویت دیجیتال (Digital identity)
2. مصرف دیجیتال (Digital use)
3. ایمنی دیجیتال (Digital safety)
4. امنیت دیجیتال (Digital security)
5. هوش هیجانی دیجیتال (Digital emotional intelligence)
6. ارتباطات دیجیتال (Digital communication)
7. سواد دیجیتال (Digital literacy)
8. حقوق دیجیتال (Digital rights)