پادکست کودک با نگاهی به داستان خط و کتاب

تعریف‌های متفاوتی از خط وجود دارد. به طور کلی خط وسیله یا هنری است برای ثبت و نوشتن‌اندیشه‌ها با استفاده از نشانه‌ها. خط و دست نوشته‌ها حافظ افکار و آثار هستند. در واقع، از زمانی که انسان خواست آنچه را میاندیشد نقش کند، گام به جهان خط و نگارش نهاد. در هزاره سوم قبل از میلاد چه اتفاقی شگفت انگیز‌تر از پیدایش خط! بیست هزار سال قبل انسان‌ها درون غار‌ها نقاشی‌های مختلفی را ثبت می‌کردند.
همچنین نگاره‌هایی روی سفال‌ها که مربوط به ده هزار سال قبل بوده است، دیده شده. شاید پیدایش خط با احساس نیاز به ثبت اسناد شکل گرفت. آن زمان که انسان تلاش می‌کرد تا فعالیت‌های کشاورزی و دامداری خود را ثبت کند. به طور کلی بر اساس نیازی اقتصادی نوشتار پیدا شد. قبل از نوشتار، انسان از چوب خط و ژتون‌های سنگی استفاده می‌کرد.

نگاهی به تاریخ پیدایش خط

انسان‌ها برای به تصویر کشیدن افکار و‌اندیشه‌های خود وارد دنیای نگارش شدند. این نوع از نگارش با کمبود‌هایی مانند عدم امکان به تصویر کشیدن عواطف و احساسات مواجه بود. كم كم تصویر‌ها شكل ساده‌تری به خود گرفتند. برای مفاهیم عاطفی و احساسی، علامت‌های قراردادی مشخص شد. مثلاً نقش چشم اشك آلود نشانه اندوهگینی بود. در همین عصر، خطی در مصر به وجود آمد که کاهنان از آن استفاده می‌کردند. یونانیان این خط را عجیب و پر از رمز و راز پنهانی میدانستند. در نهایت نام هیروگلیف را برایش برگزیدند.

هیروگلیف در زبان یونانی به معنی نوشته نشانه‌های مقدس است. خط هیروگلیف را بر پاپیروس می‌نوشتند و نوشت‌افزار آن‌ها نیز نوعی قلم نی بود كه آن را در مركب سیاه یا قرمز فرو می‌بردند. نوشته را با تصویری از انسان یا حیوان آغاز می‌کردند. این خط بیشتر افقی و از راست به چپ نوشته می‌شد و به ندرت از چپ به راست و حتی گاهی از بالا به پایین. بعد‌ها خط هیروگلیف در مصر تحول یافت و ساده‌تر شد و به دو صورت درآمد: خط هیراتیك (دینی) و خط دموتی (مردمی)

اولین نمونه های نوشتاری در تاریخ

ژتون‌ها معمولاً سفالی بودند و به شکل‌های مختلف کره، مکعب یا مخروط ساخته می‌شدند. اولین نمونه‌های ژتون را می‌توان در ده هزار سال پیش از میلاد یافت. در ابتدا از ژتون‌های ساده استفاده می‌شد، اما بعد‌ها برای ژتون‌ها پاکت‌های سفالی ساختند و به مقصد ارسال می‌کردند. دریافت‌کننده با شکستن بسته‌بندی سفالی می‌توانست ژتون‌های درون آن را شمارش کند در سومر به ژتون، سنگ می‌گفتند و تا هزاره دوم پیش از میلاد از آن استفاده می‌کردند. این ژتون‌ها در ایران نیز رواج داشتند.

پادکست های پیشنهادی:

• پادکست سینما
• پادکست نوروز
• روز رادیو با پادکست کودک
• پادکست کودک با تاریخچه لگو را بشنویم؟

منشور کوروش

قبل از آن که به پادکست کودک با نگاهی به داستان خط و کتاب بپردازیم باید نگاهی به تاریخ داشته باشیم. در نتیجه ابتدا قسمتی از متن منشور کوروش را با هم می‌خوانیم:
«منم کوروش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه دادگر، شاه بابل، شاه سومر و اکد، شاه چهار گوشه جهان هستی. آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابل شدم، همه مردم مقدم مرا با شادمانی پذیرفتند. در بارگاه پادشاهان بابل بر تخت شهریاری نشستم. مردوک خدای بزرگ دل‌های مردم بابل را به سوی من گردانید، زیرا من او را ارجمند و گرامی داشتم. که به یاری «مزدا» تاج سلطنت ایران و بابل و کشور‌های چهارگوشه جهان را به سرگذاشته‌ام. اعلام می‌کنم که تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می‌دهد دین و آئین و رسوم ملت هائی را که من پادشاه آن‌ها هستم محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زیر دستان من دین و آئین و رسوم ملت هائی که من پادشاه آن‌ها هستم یا ملت‌های دیگر را مورد تحقیر قرار بدهند یا به آن‌ها توهین نمایند.

من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده‌ام تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می‌دهد هرگز سلطنت خود را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد و هر ملتی آزاد است که مرا به سلطنت خود قبول کند یا نکند و هرگاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد.
تا روزی که پادشاه ایران هستم نخواهم گذاشت کسی به دیگری ظلم کند و اگر شخصی مظلوم واقع شد من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد. تا روزی که پادشاه هستم نخواهم گذاشت مال غیر منقول یا منقول دیگری را به زور یا به طریق دیگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضایت صاحب مال، تصرف نماید و من تا روزی که زنده هستم نخواهم گذاشت که شخصی دیگری را به بیگاری بگیرد و بدون پرداخت مزد وی را به کار وا دارد. »

پیدایش خط و کتاب

۲۲۰۰ تا ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد جهت نوشته‌های خط سومری در منطقه بین النهرین از لوح‌های گلی استفاده می‌کردند. این روش توسط تمدن سومر ابداع شد و به تکامل رسید. اما با گذشت زمان، بابلی‌ها و آشوری‌ها نیز همین روش را به‌کار گرفتند. این لوح‌ها ساخته شده از خاک رس و آب بودند. قبل از خشک شدن، با استفاده از ابزار‌های نوک تیز بر روی آن‌ها نوشته می‌شد. نوشته‌های بیشتر این لوح‌ها، اکثرا مرتبط با امر بازرگانی، اداری و حکومتی بود.
امروز صنعت چاپ و نگارش کتاب آنقدر پیشرفت کرده است که یک کتاب به سرعت می‌تواند جایش را در سرتا سر دنیا باز کند. خیلی از کتاب‌ها و نوشته‌ها به زبان‌های مختلف ترجمه می‌شوند. این فعالیت در گذشته‌، پیچیده و زمانبر بوده است. اختراع خط و نگارش کتاب به پیشرفت علم کمک بزرگی کرده است.

پادکست کودک با نگاهی به تاریخ خط

اگر امروز ما اینجا می‌توانیم به راحتی با هر جایِ دنیا در زمان کوتاهی ارتباط بگیریم یا به دانشی دسترسی پیدا کنیم، همه‌ی این موارد را مدیون بشری هستیم که قدم به قدم برای پیشرفت خود و هم نوعانش تلاش کرد. برای همین پادکست کودک با نگاهی به داستان خط و کتاب را تقدیم می‌کنیم به نویسنده‌های عزیز که افکارشان را با نوشته‌هایشان به ما هدیه می‌دهند
امروز دیگر بعد از شنیدن پادکست کودک با نگاهی به داستان خط و کتاب، که به موضوع خط اختصاص پیدا کرده بود، می‌دانیم که خط، راه دارزی را تا رسیدن به ما طی کرده است. پس شاید بتوانیم برای حفظ زبانمان یا کتاب‌ها تلاشِ بیشتری بکنیم. بدانیم که ما هم در قبال بشَر آینده مسئول هستیم. مسئولیم که سختی هایِ مربوط به زمانِ خود را برایش ساده‌تر کنیم. کاری که گذشتگان ما برای ما کردند. ‌امیدواریم که از این قسمت از رادیو پیشگامان لذت برده باشید.

ما باور داریم اگر تاریخچه‌ی چیز‌هایی که امروز در دسترسمان هست را بدانیم، بهتر از آن‌ها محافظت می‌کنیم. شاید بتوانیم برای رشد دادن آن‌ها فکری بکنیم. پس اگه دوست داشتید ما را به دوستانِ خود معرفی کنید. تا بتوانیم هر روز جمع پیشگامان عرصه پژوهش را بزرگتر کنیم.
تا قسمت بعدی رادیو پیشگامان خدا نگهدار.

اپیزود چهارم: پادکست داستان خط و کتاب

منابع:
1- تاریخ تمدن ویل‌دورانت
2- تاریخ خط آندرو رابینسون
3- فرهنگنامه کودکان و نوجوانان
4- تاریخ جهان برای خردسالان و.م هیلیر
5- و پادکست‌ها و مقالات مربوط

موزیک‌های متن:
موزیکThe Night Kin از رامین جوادی
The sad dream از Rick Wakeman
آهنگ no words از Dark Life Note
موزیک Words Left Unsaid از David Neveu
قطعه Can’t Stop The Feeling از The Piano Guys Group
Words از Oscar Pascasio
موزیک سینوهه از سام گوهربین
آهنگ Final Countdown از Cristina Kiseleff

گویندگان به ترتیب ورود:
مانی امامی
سامان عابدینی
البرز سپاهی
درینا شریعت
ثمین‌زهرا زینل
پناه قاسم‌پور
مسیحا وحید
مهراد وحید

شماره تلگرامی ثبت نام در دوره پادکست کودک:

09368008156 – خانم یادگاری